Het Plan

<< terug naar nieuwsoverzicht

Nieuwsbrief Project ‘ze gaan een school bouwen´
December 2007 - Mique Eggermont

De stichting was opgericht, de website in de lucht zelfs met de franse vertaling, het rekeningnummer geopend en de eerste wervingbrieven met brochure de deur uit dus we konden eerst een weekje uitrusten aan de mooie ruige Atlantische kust van Senegal. Een strook van een kilometer of 8 bij Sally is geëxploiteerd voor massa toerisme, met alle gevolgen van dien maar de rest van de kust is “gewoon” gebleven; vissersdorpjes afgewisseld door grote stukken ongerepte natuur, deels rotskust maar ook grote stukken zandstrand. Bij de dorpen is meestal gelegenheid tot het huren van een kamer en je slaapt dan letterlijk aan de oceaan. Inslapen met het geluid van de branding die op de rotsen slaat is toch een van de meest rustgevende sensaties, en dan slapen totdat de gebeden uit de luidsprekers van de moskee je 's morgens wakker maken voor weer en nieuwe stralende dag.


Kust bij Toubab Dialaw

In het dorp Toubab Dialaw waar we de eerste week verblijven doen we al een beetje onderzoek naar prijzen van cement, zand, betonijzer en arbeidsloon om ons voor te bereiden op de toekomstige begroting van de bouw. We tellen hoeveel stenen er ongeveer in een m2 muur gaan en proberen in te schatten wat de ommuring straks gaat kosten van het 3 ha metende terrein en hoe diep de fundering de grond in gaat. We komen al wandelend in een ander dorp een bijna afgebouwde CEM school tegen. De bouwopzichter laat ons allerlei details zien en vertelt dat ze nu bezig zijn met het bouwen van een huisje voor de conciërge die voor het onderhoud is aangesteld en op het terrein gaat wonen. We kopen thee en suiker voor de mannen als dank voor al de informatie en zijn weer heel wat bouwwijzer geworden.

Bouwplaats bij Toubab Diala


School bij Yenne

En dan na het verzamelen van alle dozen met pennen, schriften en andere cadeautjes op weg naar het eiland. We nemen deze keer een taxi van Dakar naar Ndangane met al die bagage. Niki de jongen die de piroque van onze bevriende familie exploiteert komt ons ophalen en brengt ons naar de andere kant van de rivier waar we weer logeren in het campement de Farakaba van Iba en Awa.
We reizen deze keer samen met Mohammed Bousso, een Senegalese vriend van ons uit Dakar die naast Engels , Frans en een beetje Nederlands, ook Wolof, de taal van Senegal spreekt. Op deze manier zal het voor ons mogelijk zijn alle gesprekken en onderhandelingen goed te verstaan en alle vragen die we hebben volgens de geldende cultureel bepaalde beleefdheidsvormen te kunnen stellen.


op de piroque van Ndangane naar Mar Lodj

Campement le Farakaba


Uitzicht vanuit de Farakaba op de rivier

Aan het begin van onze tocht door bureaucratisch Senegal hebben we in Dakar een gesprek gehad met de heer André Sonko (Ministre Conseiller du Président de la République). Hij is op de hoogte van onze intentie cq die van Stichting île de Mar en draagt dit al geruime tijd een warm hart toe. De heer Sonko is afkomstig van het eiland en voormalig Minister van Onderwijs en nog steeds raadsman van de President.
We zijn samen met Paul Quarles, werkzaam bij Unicef en onze steun en toeverlaat in Dakar, bij deze aardige man thuis uitgenodigd voor het zondag aperitief en drinken verse jus de pompelmoes uit eigen tuin. Besproken wordt het programma ter voorbereiding van het project; de concept tekeningen van de school; openstaande vragen; wie zijn de verantwoordelijke personen zowel op het eiland; met welke instanties hebben we te maken in de regio zoals de onderwijsinspectie IDEN en IA in Fatick; welke bezoeken moeten worden afgelegd en welke doelen willen we bereiken.
André Sonko wil graag helpen en ons bij de officiële instanties introduceren al zal het moeilijk worden vanaf het eiland verdere afspraken met hem te maken vanwege zijn drukke programma. Zijn invloed en charisma hebben het voorbereidende werk al gedaan; bij alle regionale overheidsinstanties waar we gesprekken mee hebben, is men op de hoogte van ons project en ons bezoek. Zodoende kunnen we alles af stemmen met de plaatselijke verordeningen en wensen.


De principal (directeur) Lang Mare


Mo, Marietou en Henk met de tekeningen op de kamer van de directeur

Als eerste bezoeken we in Mar Soulou de nieuwe directeur, Lang Mare de principal van het CEM. Aanvankelijk waren we verbaasd dat de energieke directeur Amadou Barry, die afgelopen maart de provisorisch opgezette school leidde, was vervangen. Bij navraag bleek dat hij de opbouw van het CEM ad interim had geleid en dat er inmiddels een sollicitatieprocedure was geweest waarbij anciënniteit een belangrijke rol had gespeeld bij de selectie. De keuze was gevallen op een iets oudere man de heer Lang Mare waardoor we zeer hartelijk worden ontvangen en over en weer wordt de gang van zaken tot dusver toegelicht. Lang Mare vertelt over het CEM, de resultaten m.b.t. het onderwijs, de groei van het aantal leerlingen, (inmiddels 174) de slechte huisvesting, het tekort aan schoolmateriaal en middelen, kortom de moeilijke werksituatie voor docenten en leerlingen. Ook wordt gesproken over de brief van Lang Mare aan de Minister van Onderwijs, waarin de situatie nader wordt beschreven en de acties, die worden genomen om de betrokkenheid van de bevolking van île de Mar te vergroten bij de ontwikkeling van het CEM.
Wij vertellen over de ontwikkelingen in Nederland:

  • Productie van website, de brochure en ander promotie materiaal t.b.v. de informatie en de motivering van donateurs,
  • Samenwerking met middelbare school in Maastricht, het Porta Mosana College,
  • Opzet van plan voor correspondentie tussen leerlingen Mar Lodj en Maastricht,
  • Uitgewerkte tekeningen van de school door Permeta architecten,
  • En... de vermelding van eerste bedragen van de sponsors die al op het rekeningnummer van de stichting zijn gestort. De eerste 9000 euro zijn binnen!
  • Doel van ons bezoek nu:
    • Plannen bespreken met autoriteiten en betrokkenen,
    • Bezoek aan officiële instanties in Fatick, IDEN en IA,
    • Offerte voor de bouw van 4 lokalen, directie en administratie gebouw en sanitair blok.

Afgesproken wordt om de volgende dag samen een bezoek te brengen aan het IDEN te Fatick. Mr. Lang Mare zal ons bezoek aankondigen.


Kantoor van het IDEN met de inspecteur en de overige betrokkenen

De “bac”, de veerpont naar Ndangane vertrekt pas als er zich voldoende reizigers hebben aangediend en het loopt al tegen 10 uur zodat we besluiten per taxi verder te reizen naar de provincie hoofdstad Fatick. Onderweg in Fimela pikken we zoals afgesproken maar wel een uur later bij het bezinestation Mr. Mare op. Aangekomen bij de Inspection Départementale de l’ Éducation de Fatick worden we ontvangen door de Inpecteur Moustapha Gueye en zijn team: Matar Bâ (responsable du partenariat), Ibrahim Bâ (adj. Inspecteur Départementale),wn Kory Ndour. Tot mijn vreugde zie ik een laptop staan op het bureau van de inspecter en vraag of hij toegang heeft tot het net. Dat lukt en vol trots kunnen we hem onze in het Frans vertaalde website laten zien, waar hij alles duidelijk kan nalezen en de foto’s kan bekijken.
Ook hier is al voorbereidend werk verricht door Mr. André Sonko en zijn de plannen van de Stichting niet onbekend. Er wordt uitgebreid gesproken over de situatie op île de Mar, over de noodzaak van de bouw van een schoolgebouw voor het CEM, de betrokkenheid van alle eilandbewoners en de rol van IDEN en IA bij de realisatie van het schoolgebouw. Mr. Gueye zegt ons toe er alles aan te doen om het proces van voorbereiding en bouw zo soepel mogelijk te laten verlopen en eventuele “barrières” of stagnatie direct uit de weg te ruimen of op te lossen. Matar Bâ heeft onder meer als taak om alle projecten waar buitenlandse geldstromen bij betrokken zijn te begeleiden. Voor alle vragen over ons partnerschap kunnen we in de toekomst bij hem terecht.


interieur van een provisorisch lokaal CEM Mar Soulou


overvolle klassen in een provisorisch lokaal CEM mar Soulou

Er wordt ons en vooral ook de Principal op het hart gedrukt hoe belangrijk het is dat alle bewoners van het eiland ook een kleine financiële bijdrage leveren aan de totstandkoming van de school, al is dat slechts 1000 CFA ( = 1euro 60) Men noemt het “le sensibilisation du peuple” Het bevordert de betrokkenheid, het gevoel voor eigenwaarde en de gemeenschappelijke verantwoording goed te zorgen voor het gebouw in de toekomst omdat het op die manier gezamenlijk bezit wordt. Een visie die we delen al vinden we dat een deel van de bevolking zich al enorm heeft ingezet, maar zo’n eilandbrede bijdrage is natuurlijk ok. Wij brengen meteen ook onze wens op tafel dat we graag willen dat de bouw verricht wordt door de bouwvakkers uit de dorpen. Er is geen aannemer op het eiland, maar de aannemer van het vaste land moet werken met mensen uit de dorpen zodat de bouw ook werk en verdiensten voor het eiland meebrengt.
Verantwoordelijk voor de bouw en techniek is Mr. Jean Khoumane Faye, die vanwege werkzaamheden niet aanwezig is. Mr. Gueye belt direct met Jean Khoumane Faye en stelt hem op de hoogte van de plannen met het verzoek nog deze week tijd te reserveren voor een bespreking van de bouwtechnische details, aanbesteding procedure, offertes, etc.
Ik mag onze bijeenkomst filmen en zo ook de kantoren en gangen en archiefkasten. Het levert een paar fraaie takes op die het contrast zichtbaar maken tussen deze vergadering met de heren van de onderwijsinspectie in een airco kamer met internetaansluiting, en de bijeenkomsten op het eiland met de mannen die de eilandbevolking vertegenwoordigen.


Directie kamer van het provisorische CEM

Sensibilisation du peuple de l’ île de Mar
Het is inmiddels al weer 18 december en de principal van het CEM, Mr. Lang Mare brengt ons in contact met de afgevaardigden van de drie dorpen op île de Mar - Mar Lodj, Mar Farfaco en Mar Soulou.
Omdat het kantoor van de directeur is gehuisvest in een voormalige slaapkamer van een woning met een gammele tafel en 1 plastic tuinstoel en te klein is om aan allen plaats te geven wordt een van de provisorische lokalen van het CEM ontruimd. De leerlingen krijgen even vrijaf en de vergadering kan beginnen.


De afgevaardigden van het CDIM


verklaring van de bouwtekeningen door Mique

Alle deelnemers nemen plaats in de veel te kleine schoolbankjes.Mr. Lang Mare doet kort verslag van ons bezoek aan Inspection Départementale de l’ Éducation de Fatick in zijn eigen taal, Wolof. Een aantal afgevaardigden spreekt en verstaat geen Frans en dus zijn we blij dat Mohamed aanwezig is en wij zodoende niets hoeven missen van de gesprekken. Het wordt onmiddellijk vertaald zodat de communicatie optimaal is. Dat handen en voetenwerk kan leuk zijn maar niet in zo’n belangrijke setting.
Bij de vertegenwoordigers van de 3 dorpen die zich een paar jaar geleden hebben verenigd als een soort raad van wijze mannen (CDIM Cellule de Development de l’ Ile de Mar) die optreden bij ruzies en andere calamiteiten waarbij geen politie van het vaste land behoeft te worden ingeschakeld, herkennen we de vertegenwoordigers van de oudervereniging en een leraar van de school. Ook de 2 neven die de grond hebben geschonken maken er deel van uit; 3 ha land alsof het niks is. Hoe ooit die verdeling van het land is gedaan is een ingewikkeld sociografisch verhaal, maar aanvankelijk was er het principe dat je het land gebruikte dat je nodig had. Vanuit die context moet de schenking ook worden gezien. Met grote delen van het land wordt niets gedaan, er groeien wat bomen en ruw gras. De 2 palmen en een baobab vielen net buiten het terrein, maar het was geen enkel punt om ons verzoek in te willigen en het perceel een aantal meters te verschuiven.


het terrein waarop de school zal worden gebouwd

Mooi toch zo’n paar oude bomen op het schoolplein. De mannen schenken ons hun vertrouwen dat nodig is voor de samenwerking omdat « we ons woord hebben gehouden en zijn teruggekomen met concrete plannen» . Een schoolproject zoals we voor ogen hebben kan gigantisch mislukken door gebrek aan deze draagkracht van de gehele bevolking.. Het kan de dorpen ontwrichten en oorzaak worden van ruzie, jalouzie of podium onderhuidse geschillen uit te knokken waar niemand zich mee zal bemoeien, maar onder toezicht van deze 11 mannen hebben ook wij vertrouwen in een goed verloop van de bouw en zorg voor de school in de toekomst.
We sluiten deze dag af met het overhandigen van een boek over Nederland ; het eerste boek voor de toekomstige bibliotheek van de school en symbool voor onze samenwerking. Daarna natuurlijk de geijkte groepsfoto’s onder de grote baobab van Mar Soulou.

aanbieding van het boek over Nederland voor de bibliotheek


De mannen van het CDIM onder de Baobab van Mar Soulou

Volgende dag vroeg op en na het ontbijt in de piroque naar Ndangane. Na een tocht van ruim 3 uur komen we aan in Fatick bij de Inspection d’ Académie (IA) en worden ontvangen door Jean Khoumane Faye. Jean Faye is verantwoordelijk voor alle zaken m.b.t. ontwerp, architectuur, bouw normen, aanbesteding en bouw van alle scholen in de regio Fatick.
Tijdens een bespreking met Jean Faye zijn alle ontwerp en bouwtechnische aspecten aan de hand van het basis ontwerpplan van Permeta architecten doorgenomen.
Hierbij zijn de volgende zaken aan de orde gekomen:

Fundamenten: eisen m.b.t. bodemgesteldheid op île de Mar, fundament moet 20 á 30 cm worden opgehoogd vanwege waterstanden in het regenseizoen.
Situering gebouw: Bijvoorbeeld het blok directie / administratie moet direct bij de ingang worden geplaatst. Lerarenkamer (surveillance) naast de klaslokalen.
Normen: Maximaal 3 lokalen in een blok i.v.m. beweging en stabiliteit van gebouw t.o.v. terrein. (3x9m = 27m)
Maten: Klaslokaal 9.000 x 6570mm voor max. 56 leerlingen. Raam afmeting standaard 1.400 x 1.200 mm. Deuren afmeting 2.200 x 1.200 mm. Optie: ingebouwde kast met afsluitbare stalen deur in klaslokaal.
Materiaalgebruik: Muren van steen (brics handgemaakt); composiet van cement, zand en coquilage (kalk).
Vloeren Beton gestort met tegels belegd als afwerking (i.v.m. optrekkend vocht).
Balken: IJzeren balken IPE 120 en IPE 80 waarop dakplaten worden bevestigd.
Dak: Dakplaten van aluminium / zink profielen.
Ramen en deuren: Standaard ijzeren ramen en deuren uitgevoerd met lamellen t.b.v. beluchting.
Sanitair blok: Uitvoeren in een even aantal 2 + 2 of 3 + 3, Meisjes en jongens gescheiden met een gezamenlijke wasbak en afvoeren.
Ventilatiegaten: Steen, beton of standaard profiel elementen.
Schilderwerk: Muren, ramen en deuren. (kleuren in overleg).


Overleg over de bouwtekeningen met jean Khouman Faye


Het pas gebouwde Cem in Sagne

Na de lunch bij Jean Faye thuis werd gesproken over de realisatie van het plan. De selectie van de aannemer, de offerte die moet worden gemaakt en de inzet van lokale werkmensen op het eiland. Inzet van de lokale bevolking bij de bouw van de school wordt ook door de Inspectie van groot belang geacht vanwege de betrokkenheid en het feit dat het een “eigen” school van de eilandbewoners is en moet zijn. Hij schets ons de standaard vorm van scholen die door de overheid worden gebouwd. Wij willen daar op enkele punten van afwijken en zoveel mogelijk het ontwerp van Permeta volgen. Dat kan maar dan moeten we wel, indien de overheid ook een gedeelte voor haar rekening zal nemen die aanpassingen uit ons budget betalen, want het moeten wel identieke bouwdelen worden. Dit kunnen we wel garanderen zodat de L vorm behouden kan blijven. We willen er toch ook een bijzondere en mooie school van maken. Het zijn maar kleine dingen zoals de overstek ietsje breder en de balustrade 60 cm breder maken zodat het meer in evenwicht is. Jean Khoumane Faye neemt ons met z’n 4x4 mee naar een school in Sagne een dorp in de buurt van Fatick die gebouwd is in samenwerking World Vision, een Amerikaanse ontwikkelingsorganisatie. Daar kunnen we precies zien wat we anders willen.


Interieur en exterieur van de pas gebouwde school in Sagne

Jean zegt toe dat hij zal zorgen voor een aangepaste tekening conform Senegalese normen en maatvoering inclusief een offerte. Dit zal hij persoonlijk naar ons in Dakar brengen in de periode rond kerst omdat we daar onze laatste dagen van deze Senegal reis door zullen brengen bij onze familie. Dat zou mooi zijn, zodat we terug in Nederland kunnen overleggen met Permeta architecten om de plannen te laten aanpassen.


Transport van de schapen


Schapen zoekend naar eten aan de kust

Zo, voor ons kan Tabaski, het schapenfeest beginnen. Het hele land zindert van de opwinding de laatste weken. Schapen overal te kijk en te koop. In Dakar op elk vrij plekje in de stad, langs en op de straten, op de markten, massaal. Ook op het eiland worden de gekochte schapen nog goed gevoerd de laatste dagen en iedereen die nog geen schaap heeft kunnen kopen doet zijn of haar best om nog wat extra geld te verdienen. De laatst gekochte schapen worden boven op busjes en in de piroques vervoerd en zien er opgejaagd uit tussen de passagiers, kippen en andere koopwaar. Dit is niet helemaal de bedoeling want de schapen moeten sterven zonder angst of stress. Ze worden op de ochtend van Tabaski langs de achterkant benaderd om gedood te worden. De schapen krijgen het mes en de man die het schaap zal slachten niet voor ogen.
We hebben geleerd wat gebruikelijk is om tegen elkaar te zeggen op deze dag:
“Dèwènati Balma Akhe” wat zoveel betekent als – vergeef me dat ik je afgelopen jaar heb gekrenkt zonder me daarvan bewust te zijn geweest. We waren van deze sociale wijsheid erg onder de indruk. We kennen allen het gevoel gekwetst te worden door onze naasten zonder dat er van opzet sprake is en kwetsen zelf ook zonder het te weten. Onverschilligheid, gebrek aan emphatie, botheid of geraffineerdheid; voor dit alles kun je dus eens per jaar vergeving vragen aan elkaar.


Relaxed schaap van Ndiogou en Marietou


Schaap wordt geroosted op een stuk golfplaat


De trofeeën


De keuken van Awa

Ook wij waren zoals de meeste eilandbewoners in de nieuwe kleren gestoken, We kwamen er deze keer niet onder uit want het was een kado van onze bevriende familie. Onze outfit werd hoogst gewaardeerd door de mensen die ons tegenkwamen, maar jullie krijgen er geen foto van te zien. Het staat blanken niet en we voelden ons in het begin van die foute toubabs die de souvenirshop hadden leeggekocht, maar door al het moois dat er te zien is tijdens dit feest, heb je niet meer in de gaten hoe je er zelf uitziet.


De familie keuken


Het hoofdgerecht op het vuur


stampen van de kruiden


Iedereen helpt mee

Nadat de mannen de schapen hebben geslacht en uitgebeend gaan de vrouwen de vuren opstoken. Eerst worden lever, hart en andere eetbare ingewanden gegeten, gebakken in een saus van uien en mosterd, daarna de ribben geroosterd en rond een uur of twee de grote pot met aardappelen uien en de grote bouten. Iedereen eet de hele dag en is bezig om bordjes en schaaltjes met van alles en nog wat van het schaap uit te delen. De christenen van het eiland worden goed bedeeld door de molims. Met kerstmis dat dit jaar een kleine week later valt krijgen de moslims weer kipgerechten terug van hun buren met een ander geloof. In de namiddag trekken de vrouwen de mooie kleren aan en begint men her en der muziek te maken in het dorp. We zijn in Mar Lodj gebleven die dag. De uitnodiging van de chef van Mar Soulou, met weer vele keren eten hebben we beleefd naar een volgend jaar verwezen. Dat zouden we niet hebben overleefd, want na zonsondergang volgt nog een cous cous maaltijd met veel schapenvlees. En dit alles gepaard met sinas cola en zoete thee. In een soort van dorpshuis wordt s’avonds muziek gemaakt met versterking en danst iedereen prachtig.


Iedereen mooi en schoon


... en dan wordt er gegeten en nog eens en nog eens ...


Ingang van de moskee


Het eten voor de anderen


Prachtige nieuwe kleren

Vlak voor de kerst hebben we in Dakar nog een onderhoud met Jean Khoumane Faye. Gesproken wordt over de begroting, offertes, verantwoordelijkheden, aannemers, aanbesteding, supervisie tijdens de bouw, aanvang van de bouw, looptijd en planning en de participatie van het Ministerie van Onderwijs. Jean Faye kan bevestigen, dat de overheid het besluit om 4 lokalen zelf te financieren en te bouwen gestand zal doen. Binnenkort zal een aannemer de overeenkomst met de overheid tekenen voor de bouw. Alle betrokken partijen zijn zeer verheugd over deze substantiële deelname van de overheid, waarmee het belang van het project nog eens officieel wordt onderstreept. Van belang is een goede afstemming door de Inspection d’ Académie te Fatick zodat de bouw van de lokalen van de overheid en die van de Stichting île de Mar aansluitend kunnen worden uitgevoerd.
Afspraken:

  • Inspection d’ Académie te Fatick werkt het plan voor de bouw en een referentie begroting uit en de stukken worden op 26 december in Dakar bezorgd.
  • Stichting île de Mar beoordeelt de plannen en begrotingen en zal e.e.a. met Permeta architecten in Nederland bespreken.
  • Mohammed Bousso zal i.o.m. betrokkenen bij 3 aannemers offerte opvragen voor de bouw. In alle gevallen moet zo veel mogelijk gebruik worden gemaakt van lokale werkmensen.
  • Selectie van de aannemer / offerte en gunning van het project aan de geselecteerde aannemer zal plaatsvinden nadat hierover ruggespraak is gehouden met de Inspection d’ Académie te Fatick en de “assemblé” van dorpsoudsten.
  • Stichting île de Mar zal vervolgens opdracht geven aan de geselecteerde aannemer.
  • De Inspection d’ Académie te Fatick treedt tijdens de bouw op als supervisor en kwaliteitscontroleur.
  • De bouw wordt gefaseerd uitgevoerd conform “kwaliteitsplanning” procedure. De procedure geeft aan dat elke etappe wordt voorbereid, gepland, uitgevoerd, gecontroleerd, goedgekeurd en financieel wordt afgehandeld (betaling).
  • Mohammed Bousso zal namens de Stichting île de Mar optreden als coördinator tussen betrokken partijen: Mr. André Sonko, Paul Quarles van Uffort, Lieke Berghauser Pont, Principal CEM Lang Mare, Inspection d’ Académie te Fatick, Jean Faye, IDEN te Fatick, Moutapha Gueye, Chef de Village Mar Soulou, aannemer en de werkmensen op het eiland.

De 1e fase van de bouw omvat:

  • 4 klaslokalen,
  • Kantoor voor directie en administratie,
  • Sanitair blok.

Streefdatum aanvang van de bouwwerkzaamheden is februari/maart 2008

Wordt vervolgd...!

<< terug naar nieuwsoverzicht